ମନୋଜ ବାବୁଙ୍କ ବଡ଼ପଣ
ଗୌରହରି ଦାସ

ସାମ୍ନାସାମ୍ନି ଦେଖାହେଲା ପରେ, ସଂପର୍କ ଗଢିଉଠିଲା ଅନେକ ଡେରିରେ୤ କିନ୍ତୁ ସେତେବେଳକୁ ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ଗୋଟାପଣେ ଆଦରି ସାରିଥିଲି୤ ଆଉ କେଉଁ ଲେଖକଙ୍କୁ ଏଭଳି ଭାବରେ ଆଦରି ନେବା ମୋର ମନେ ପଡୁନାହିଁ୤ ଏହାର କାରଣ ସଂପର୍କରେ କେତେବାର ଚିନ୍ତା କରିଛି୤ ଉତ୍ତର ବି ପାଇଛି ମନେ ଭିତରେ, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଦେଖିବା ଆଗରୁ ଛପାବହି ପୃଷ୍ଠାରେ ମୁହ୍ଁ ଟେକୁଥିବା ତାଙ୍କ ଗଳ୍ପର ଚରିତ୍ର ମାନଙ୍କ ଜରିଆରେ ତାଙ୍କ ସହ ଅତୁଟ ସଂପର୍କ ଗଢି ଉଠିଛି୤ ଅନ୍ୟ ଲେଖକଙ୍କ ଗପ ଉପନ୍ୟାସ ଚରିତ୍ର ପରି ତାଙ୍କ ଗପ ଉପନ୍ୟାସର ଚରିତ୍ରମାନେ ଏତେ ଦୂରଛଡା, ବୟସ୍କ, ଗମ୍ଭୀର ଓ ଅବୁଝା ନୁହନ୍ତି୤ ସେମାନେ ମୋ ପରି, ମୋର କୈଶୋରର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ପରି୤ ସେଇଥି ପାଇଁ ସେମାନେ ଏତେ ଭଲ ଲାଗିଛନ୍ତି୤ ଏବଂ ଭଲ ଲାଗୁଥିବା ସାଙ୍ଗଟିର ସଂପର୍କୀୟ ମାନେ ଭଲ ଲାଗିବା ନ୍ୟାୟରେ ସେହି ଲେଖା ଗୁଡ଼ିକର ଲେଖକ ଭଲ ଲାଗିଛନ୍ତି୤ ସେଇ ମନୋଜ ଦାସ, ମୋ ଭାଷା-ସାହିତ୍ୟର ଗର୍ବ, ଗୌରବ୤

ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସଂପର୍କ ହେଇଛି୤ ସେତେବେଳେ ମୋ ଦୃଷ୍ଟିରେ ସେ ଆହୁରି ଉଚ୍ଚକୁ ଉଠିଛନ୍ତି୤ ଚପଳ କିଶୋର ସାଙ୍ଗଟିର ଗମ୍ଭୀର ପିତାଙ୍କ ପରି ସେ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ୤ ତାଙ୍କର ଦର୍ଶନ ମୋତେ ଅଭିଭୂତ କରିଛି, ବକ୍ତୃତା ଦେବାର ଭଙ୍ଗୀ ମୋତେ ଖୁବ୍ ବେଶି ପ୍ରଭାବିତ କରିଛି ଏବଂ ଏସବୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ତାଙ୍କର ସରଳ ଅମାୟିକ ଓ ଅହଙ୍କାରଶୂନ୍ୟ ବ୍ୟବହାର, ତାଙ୍କୁ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ପାଠକ ପରି ମୋର ପ୍ରିୟତମ ଲେଖକ ଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦେଇଛି୤

ରେଭେନ୍‌ସା କଲେଜରେ ପଢାଦିନ କଥା ମନେପଡେ୤ ବାଲେଶ୍ବର ଜିଲ୍ଲାର ବଡ଼ପଣ ଦେଖାଇବାର୍ ପ୍ରୟୋଜନ ପଡେ ବନ୍ଧୁଙ୍କ ମେଳରେ୤ ଡଗଡଗ କରି କହିଯାଏ ବ୍ୟାସକବି ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତି, କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟ, କାନ୍ତକବି ଲକ୍ଷ୍ମୀକାନ୍ତ ମହାପାତ୍ର, ଡକ୍ଟର ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓ ମନୋଜ ଦାସ୤ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ ବାଲେଶ୍ବରର ଅବଦାନ ଅତୁଳନୀୟ୤ ସେଇଥିପାଇଁ ଅବିଭକ୍ତ ବାଲେଶ୍ବର ଜିଲ୍ଲାରୁ ଭଦ୍ରକ କଟି ଆସିଲାପରେ ମନ ଖୁବ୍ ଦୁଃଖ ହୋଇଥିଲା୤ ଏ ଦୁଃଖ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପିଲାଳିଆମି ମନେ ହୋଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ମୋ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅନ୍ତରଙ୍ଗ୤

ମନୋଜ ବାବୁଙ୍କ ଗପ ପଢି ଦିନଦିନ, ରାତିରାତି ବିହ୍ବଳିତ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଛି୤ ତାଙ୍କର ଗଳ୍ପ କଥନର ଭଙ୍ଗୀ ମନେପଡିଲେ ଶୁଖିଲା ମୁହଁରେ ହସ ଫୁଟିଉଠେ୤ ସେ ଗପଟିର କାହାଣୀ ଆଉ କାହା ଆଗରେ କହିଦେବା ଲାଗି ମନ ଅଥୟ ହୁଏ୤ କାହିଁକି ସେ ସବୁ ଏତେ ଭଲ ଲାଗେ? ତାହା ସଂକ୍ଷେପରେ କହିବା ସତରେ କଷ୍ଟ୤

ମଣିଷକୁ ତା’ର ସ୍ବପ୍ନ ଏବଂ ସ୍ବପ୍ନଭଙ୍କକୁ ଅତି ମର୍ମସ୍ପର୍ଶୀ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ମନୋଜ ବାବୁ୤ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭର ସୁଯୋଗ ହୋଇଛି୤ ତାଙ୍କର ଭାଷଣ ମୋତେ ମୁଗ୍ଧ କରିଛି୤ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗମ୍ଭୀର କଥା ସେ ଅତି ସ୍ବାଭାବିକ ଭାବରେ କହିଯାଆନ୍ତି-ଶ୍ରୋତା ଶୁଣୁଥାଏ୤ ମୁଁ ଦମ୍ଭର ସହ କହିବି ଯେ, ମନୋଜ ବାବୁଙ୍କ ଭାଷଣ ଶୁଣିବା ପାଇଁ ଯେତିକି ଶ୍ରୋତା ଏକାଠି ହୁଅନ୍ତି, ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଲେଖକଙ୍କ ଭାଷଣ ଶୁଣିବା ଲାଗି ସେତିକି ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ୤ ସୂଚନାଭବନ ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟରେ ଚଉକି ନପାଇ ଚଟାଣ ଉପରେ ବସି ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ମନୋଜ ବାବୁଙ୍କୁ ଭାଷଣ ଶୁଣିବା ନିଜେ ମୁଁ ଦେଖିଛି୤ ଗର୍ବରେ ଛାତି ଫୁଲି ଉଠିଛି୤

ମନୋଜ ବାବୁ ‘ସରସ୍ବତୀ ସମ୍ମାନ’ ପାଇଛନ୍ତି, ‘ଜ୍ଞାନପୀଠ’ ସେ ବହୁତ ଆଗରୁ ପାଇଥାନ୍ତେ୤ ସମୟ ଆସିବ ଜ୍ଞାନପୀଠ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିବା କିଛି ଲେଖକଙ୍କୁ ଲୋକେ ଭୁଲିଯିବେ୤ କିନ୍ତୁ ସେଦିନ ମଧ୍ୟ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ପାଠକ ମନୋଜ ବାବୁଙ୍କୁ ମନେ ରଖିଥିବେ୤ ତାଙ୍କର ସାହିତ୍ୟ ଆଜିଠାରୁ ଆହୁରି ନିବିଡ଼ ଭାବରେ ପଢୁଥିବେ୤

ମନୋଜ ବାବୁଙ୍କ ସହ ପାଞ୍ଚ ଦଶ ମିନିଟର କଥାବାର୍ତ୍ତା ମୋ ମନ ଭିତରର ଏକାଧିକ ଅଡୁଆ ଗଣ୍ଠିକୁ ଖୋଲିଦିଏ୤ ଆମେରିକା ଉପରେ ବିନ୍ ଲାଦେନଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ ଏବେ ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀକୁ ସ୍ତମ୍ଭୀଭୂତ କରିଦେଇଛି୤ ଅନେକଙ୍କ ପରି ମୋ ମନରେ ଧାରଣା ଥିଲା ଯେ, ସଭ୍ୟତାର ବିକାଶ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବର୍ବରତା ଦୂରେଇ ଯାଏ୤ ମଣିଷ ସଭ୍ୟ ହୁଏ, ସଂସ୍କୃତ ହୁଏ, ଜୀବନବାଦୀ ହୁଏ୤ କିନ୍ତୁ ଏ ଘଟଣା ତ ତା’ର ବିରୋଧାଭାଷ୤ ମନୋଜ ବାବୁଙ୍କ ଭାଷଣ ଶୁଣିଲେ ଏହାର ଉତ୍ତର ମିଳେ୤ ନିକଟରେ ତାଙ୍କ ଭାଷଣ ଶୁଣୁଥିଲି୤ ସେଥିରେ ସେ ମୋଟା ମୋଟି ଯାହା କହିଥିଲେ ତାହା ହେଲା, ‘‘ରାମ ଯେଉଁ ସମୟ ଓ ଯେଉଁ ସଭ୍ୟତାର ଅଂଶବିଶେଷ, ରାବଣ ମଧ୍ୟ ସେଇ ସମୟ ଓ ସଭ୍ୟତାର ଅଂଶବିଶେଷ୤ ବିଜ୍ଞାନର ଚମତ୍କାରିତାକୁ କେବଳ ଦେବତା ନୁହେଁ ଅପଦେବତା ମଧ୍ୟ କର୍ମରେ ଲଗାଇ ପାରନ୍ତି୤ ଆଭିମୁଖ୍ୟର ଭିନ୍ନତା ହିଁ ଦେବତା ଓ ଅପଦେବତାର ଭୂମିକା ନିର୍ମାଣ କରେ୤’’ ତାଙ୍କର ବକ୍ତବ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ ଶୈଳୀ, ମଝିରେ ମଝିରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଗପର ଅବତାରଣା ଏବଂ ପରିଚ୍ଛନ୍ନ ଭଙ୍ଗୀ ମୋ ପରି ଅନେକଙ୍କୁ ମୁଗ୍ଧ କରିଥାଏ ୤

ମନୋଜ ବାବୁ ଆର୍.କେ.ନାରାୟଣଙ୍କ ପରି ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ପାଠକଙ୍କର ପ୍ରିୟ ଲେଖକ୤ ସେ ତାଙ୍କ ଗଳ୍ପରେ ଜୀବନର ଅସ୍ତିବାଚକ ଦିଗକୁ ହିଁ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ୤ ଏକଥା କହିବାର ତାତ୍ପର୍ଯ୍ୟ ନୁହେଁ ଯେ ସେ ଜୀବନର ଅନ୍ଧାର ଦିଗ ସଂପର୍କରେ କିଛି କହିନାହାନ୍ତି୤ ‘ଆରଣ୍ୟକ’ରେ ଯେଉଁ ବୀଭତ୍ସ ବିକୃତିର କଥା ଅଛି, ତାହାଠୁଁ ଅନ୍ଧାର କଥା ଆଉ କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତା? କିନ୍ତୁ ସେ ଗଭୀର ଆଶାବାଦୀ୤ ମଣିଷ ଉପରେ ଅଦ୍ଭୁତ ଆସ୍ଥା ତାଙ୍କ ସାହିତ୍ୟର ସବୁଠୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଶେଷତ୍ବ ବୋଲି ମୋର ମନେହୁଏ ୤

ମନୋଜବାବୁ ପଣ୍ଡିଚେରୀରେ ରହନ୍ତି୤ ତାଙ୍କୁ ଭେଟିବା ପାଇଁ ଥରେ ପଣ୍ଡିଚେରୀ ଯାଇଥିଲି୤ ପଣ୍ଡିଚେରୀ ପାଇଁ ମନୋଜ ବାବୁ କେତେ ପ୍ରିୟ, ସେକଥା ମୁଁ ଅଙ୍ଗେ ନିଭେଇଛି୤ ସେ ବିଷୟରେ ମୋର ‘କଥାବାର୍ତ୍ତା’ ବହିରେ ବି ଲେଖିଛି୤

ସୌଜନ୍ୟବୋଧ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳାର ପୃଥକ ପରିଭାଷା ମନୋଜ ବାବୁ୤ ଅଖ୍ୟାତ-ବିଖ୍ୟାତ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସବୁ ପତ୍ରପ୍ରେରକଙ୍କ ଚିଠିର ଉତ୍ତର ଦେଉଥିବା ତାଙ୍କ ପରି ଲେଖକ ବିରଳ୤ ଜୀବନରେ ବହୁ ଲେଖକଙ୍କୁ ନିକଟରୁ ଓ ଦୂରରୁ ଦେଖିବାର ସୁଯୋଗ ହୋଇଛି୤ ବିଭିନ୍ନ ଦର୍ଶନ, ବାଦ ଓ ଧର୍ମସହ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ହେଲେ ଯେ ମଣିଷ ବିଖ୍ୟାତ ହୁଅନ୍ତି, ସେଭଳି ବିଶ୍ବାସ ମୋର ନାହିଁ୤ ପ୍ରତିଭା ସହ ନିରୀହ ନମ୍ରତା ମିଶିଲେ ବୋଧହୁଏ ତାହା ହୁଏ ସାଧନା, ପ୍ରତିଭାରୁ ସେହି ନମ୍ରତା ହଟିଗଲେ ତାହା ଅହଙ୍କାର ପାଲଟିଯାଏ୤ ବହୁଦିନ ତଳେ କେଉଁଠି ପଢିଥିବା ଏକଥାଟି ମନେ ପଡ଼ିଲେ ମନୋଜ ବାବୁ ଏବଂ ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ କେତେଜଣ ସତୀର୍ଥଙ୍କ ଚେହେରା ଆଖି ଆଗରେ ଭାସିଯାଏ୤ ମନୋଜ ବାବୁ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ହୋଇ ଦିଶନ୍ତି୤

ଜଣେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚଦରର ଲେଖକ, ବାଗ୍ମୀ, ଦାର୍ଶନିକ ଓ ସର୍ବୋପରି ଖୁବ୍ ଭଲ ମଣିଷ ଭାବରେ ମନୋଜ ବାବୁଙ୍କର ଏକ ନିଆରା ଭାବମୂର୍ତ୍ତି ମୋ ମନ ଭିତରେ ରହିଛି୤ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଦେଖିବା ଆଗରୁ, କେବଳ ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ପଢ଼ି ଅଥବା ଶୁଣି ସୁଦ୍ଧା ତାଙ୍କ ସଂପର୍କରେ ଗୋଟିଏ ଭାବମୂର୍ତ୍ତି ତିଆରି ହୋଇଯାଇଥାଏ୤ ପଛକୁ, ସେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ଦେଖାହେଲାବେଳେ, ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବ ସହ ଧାରଣାର ଭାବମୂର୍ତ୍ତି ମିଶିଗଲେ ଭଲହୁଏ, ନ ମିଶିଲେ ମୋହଭଙ୍ଗ ଘଟେ୤ ଭାବମୂର୍ତ୍ତିକୁ ବାସ୍ତବ ଅତିକ୍ରମ କରିଗଲେ ଉଲ୍ଲାସ ସୃଷ୍ଟିହୁଏ୤ ମନୋଜ ବାବୁଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମୋର ସେହିପରି ହୋଇଛି୤ ମୋର ବିଶ୍ବାସ ତାଙ୍କୁ ଭେଟିଥିବା ସବୁ ଲୋକଙ୍କ ଅନୁଭବ ସେହିପରି ହୋଇଥିବ୤

ଏହା ହିଁ ମନୋଜ ବାବୁଙ୍କର ବଡ଼ପଣ୤

ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରୁଛି ଏବଂ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି୤

-୩୭୮, ବରମୁଣ୍ଡା, ଭୁବନେଶ୍ବର-୭୫୧୦୦୩

ସୌଜନ୍ୟ: “ ମନୋଜାୟନ”